آنچه باید درباره بازار پایه فرابورس بدانید!

بازار پایه از جمله بازارهای فرابورس ایران است که مطابق با ماده ۴ “دستورالعمل پذیرش، عرضه و نقل و انتقال اوراق بهادار در فرابورس ایران” راه‌اندازی گردیده است. بازار پایه فرابورس خود به سه تابلوی زرد، نارنجی و قرمز تقسیم می‌شود.

ساختار بازار سرمایه

در حال حاضر ۴ بورس بزرگ تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می‌کنند که عبارتند از:

بورس اوراق بهادار تهران، فرابورس ایران، بورس کالای ایران و بورس انرژی.

شرایط پذیرش شرکت‌ها در بورس اوراق بهادار تهران با فرابورس ایران متفاوت است.

معیارهای پذیرش شرکت در بازارهای فرابورس

• حداقل سرمایه ثبت شده شرکت
• حداقل سهام شناور
• حداقل تعداد سهامداران
• زیان انباشته
• حداقل سابقه فعالیت شرکت در صنعت مربوطه
• نسبت حقوق صاحبان سهام به کل دارایی‌ها و سودآوری

شرکت‌ّهای پذیرش شده در بورس اوراق بهادار تهران، ساختار مالی مستحکم‌تری نسبت شرکت‌های پذیرش شده در فرابورس ایران دارند. شرکت‌هایی که موفق به پذیرش در بورس اوراق بهادار تهران نمی‌شوند در صورت دارا بودن شرایط، در فرابورس پذیرش خواهند شد.

ساختار فرابورس

فرابورس ایران، بازارهای مختلفی دارد که شرایط پذیرش شرکت‌ها در این بازارها با یکدیگر متفاوت است. بازارهای فرابورس ایران عبارتند از:

• بازار اول
• بازار دوم
• بازار ابزارهای نوین مالی
• بازار پایه
• بازار شرکت‌های کوچک و متوسط (SME)

مطابق با دستورالعمل پذیرش، عرضه و نقل انتقال اوراق بهادار در فرابورس ایران،  پذيرش سهام شركت‌هاي سهامي عام صرفاً در بازارهاي اول و دوم و بازار شركت‌هاي كوچك و متوسط و پذيرش ساير اوراق بهادار صرفاً در بازار ابزارهاي نوين مالي صورت مي‌پذيرد.

در ادامه به بررسی بیشتر بازار پایه فرابورس پرداخته می‌شود.

بازار پایه فرابورس

 پس از ثبت شرکت‌ها نزد سازمان بورس و اوراق بهادار، مدارک شرکت‌ها در کمیته عرضه فرابورس مورد بررسی قرار می‌گیرد و سپس در فهرست بازار پایه فرابورس درج می‌شوند. شرکت‌های درج شده در بازار پایه در سه دسته طبقه بندی می‌گردند:

1) شرکت‌هایی که درخواستی مبنی بر پذیرش ندارند و به دلیل الزام قانونی طبق ماده 99 برنامه پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران بایستی در بازار پایه درج گردند. مطابق با ماده 99 قانون برنامه پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران، به منظور ارتقاء جايگاه بازار سرمايه در اقتصاد كشور و ساماندهي بازار متشكل اوراق بهادار، كليه اشخاصي كه تاكنون نسبت به انتشار اوراق بهادار اقدام كرده‌اند، مكلفند نسبت به ثبت آن نزد سازمان بورس و اوراق بهادار اقدام نمايند و عدم ثبت، تخلف محسوب مي‌شود.

ناشران اوراق بهادار ثبت‌شده نزد سازمان مذكور بايد اطلاعات مالي خود را براساس ترتيبات مقرر در ماده (۴۵) قانون بازار اوراق بهادار جمهوري اسلامي ايران منتشر نمايند. معاملات اوراق بهادار ثبت‌شده در سازمان فقط در بورس‌ها و بازارهاي خارج از بورس داراي مجوز و با رعايت مقررات معاملاتي هر يك از آنها حسب‌مورد امكان‌پذير بوده و معاملة اوراق بهادار مذكور بدون رعايت ترتيبات فوق فاقد اعتبار است.

2) شرکت‌هایی که نزد سازمان بورس ثبت شده‌اند، اما شرایط پذیرش را ندارند.

3) شرکت‌هایی که به دلیل از دست دادن شرایط بازارهای بورس یا فرابورس از بازار مربوطه لغو پذیرش می‌شوند، در بازار پایه درج می‌گردند. مقررات ارائه اطلاعات در این بازار به مراتب ساده‌تر از بازار اول و دوم است. با توجه به شرایط، شرکت معاملات بازار پایه به شکل عادی (دارای دامنه نوسان و در عملیات عادی بازار) انجام می‌شود.

ساختار این بازار

بازار پایه فرابورس خود به سه قسمت تقسیم می‌شود: تابلو پایه زرد، تابلو پایه نارنجی و تابلو پایه قرمز. در کنار نام هر نماد معاملاتی در تابلوهای رنگی بازار پایه، یکی از ۶ عنوان “لغو پذیرش شده”،”قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور”، “انحلال”، “ورشکستگی”، “عدم اظهار نظر” و “اظهار نظر مردود” درج شده است که توضیح هر یک به شرح زیر است:

لغو پذیرش شده:

شرکت‌هایی که قبلا در یکی از بازارهای اصلی بورس یا فرابورس حضور داشته اما به دلیل عدم رعایت استانداردهای پذیرش، لغو پذیرش شده و به بازار پایه منتقل شده اند.

قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور:

شرکت‌هایی که در آن‌‌ها بر اساس ماده 36 قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور مصوب 1396/01/16 ناشران موظف به انتشار اطلاعات و اسناد مالی موثر باشند.

انحلال:

شرکت‌هایی که تمامی فعالیت‌هایشان متوقف شده و موجودیت خود را به صورت کامل از دست داده‌اند.

ورشکستگی:

شرکت‌هایی که بر اساس زیان‌های وارده قادر به پرداخت دیون خود نباشند.

عدم اظهار نظر:

شرکت‌هایی که در آن‌ها حسابرس به دلیل وجود محدودیت قابل ملاحظه در دامنه رسیدگی (یا وجود ابهام عمده) قادر به اظهار نظر درباره مطلوبیت صورت‌های مالی نباشد.

اظهار نظر مردود:

شرکت‌هایی که در آن‌ها حسابرس نقص‌های صورت‌های مالی را چنان با اهمیت ببیند که کلیت صورت‌های مالی از نظر وی گمراه کننده باشند.

سایر جزئیات درج شرکت‌ها در تابلوهای پایه بازار فرابورس در دستورالعمل پذیرش، عرضه و نقل و انتقال اوراق بهادار در فرابورس ایران قابل مشاهده است.

تفاوت معاملات تابلوهای مختلف بازار پایه فرابورس

عمده‌ترین تفاوت معاملات نمادهای تابلوهای مختلف بازار پایه فرابورس ایران، دامنه نوسان آن‌هاست. در حال حاضر، دامنه نوسان نمادهای تابلوی پایه زرد، 3 درصد، تابلو پایه نارنجی، 2 درصد و تابلو پایه قرمز، 1 درصد است. در صورت وجود صف خرید و فروش به مدت سه روز متوالی، دامنه نوسان برای تابلوهای زرد، نارنجی و قرمز به ترتیب به پنج، چهار و دو درصد افزایش می‌یابد.

اطلاعات کلی بازار پایه فرابورس

بر اساس اطلاعات مربوط به تاریخ 19 آبان 99، در مجموع 174 نماد در تابلوهای مختلف بازار پایه فرابورس درج شده‌اند. همچنین، حدود 25 درصد از ارزش کل بازار فرابورس، مربوط به بازار پایه فرابورس با ارزشی معادل 4190210میلیارد ریال است. سایر اطلاعات تفکیکی بازارهای فرابورس به شرح زیر است:

 لیست نمادهای موجود در هر تابلوی بازار پایه

همچنین می‌توانید با مراجعه به بخش بازار پایه سایت فرابورس ایران، از جزئیات نمادهای پذیرش شده در هر یک از تابلوهای پایه فرابورس مطلع شوید.