SME سرواژه Small and Medium-sized Enterprises و به معنای بنگاه‌های کوچک و متوسط است. بازار SME، یکی از بازارهای زیرمجموعه فرابورس ایران است که از دو تابلوی رشد و دانش‌بنیان تشکیل شده است. در ادامه به ارائه جزئیات بیشتر در این خصوص پرداخته می‌شود.
تعریف جهانی بنگاه‌های کوچک و متوسط (SME)
هر کشوری بر اساس معیارهایی از جمله تعداد کارکنان، میزان سرمایه، ارزش دارایی، میزان فروش سالیانه و نوع مالکیت، بنگاه‌های کوچک و متوسط را از سایر بنگاه‌ها تمییز داده و تعریفی برای آن ارائه کرده است. به همین خاطر، تعریف همیشه یکسانی از این بنگاه‌ها وجود ندارد.
اما بر اساس تعریفی جامع از این بنگاه‌ها که توسط بانک جهانی ارائه شده است، بنگاه‌ها را می‌توان با توجه به معیارهای زیر، در یکی از سه دسته خرد، کوچک و متوسط قرار داد:
نقش بنگاه‌های کوچک و متوسط در اقتصاد
بنگاه‌های کوچک و متوسط، نقش عمده‌ای در ایجاد اشتغال و به دنبال آن، افزایش درآمد و رشد اقتصادی کشورها دارند. در حالت کلی، مهم‌ترین نقش این بنگاه‌ها در اقتصاد را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:
- ایجاد اشتغال
- هدایت بخش غیر رسمی به بخش مولد اقتصاد
- تجمیع پس‌اندازهای خرد
- توزیع درآمد
- افزایش انعطاف‌پذیری و تنوع بخشیدن به تولیدات کشور
بزرگترین مشکلات بنگاه‌های کوچک و متوسط در دنیا
بر اساس مطالعات بانک جهانی، بزرگترین مانع پیش روی بنگاه‌های کوچک و متوسط، تامین مالی آن‌هاست. مشکلاتی مانند تورم، قوانین و مقررات، مالیات، عدم ثبات سیاست‌ها، نرخ ارز و جرائم خیابانی نیز در سطوح بعدی بزرگترین موانع پیش روی آن‌ها قرار می‌گیرد.
راهکارهای بهبود وضعیت بنگاه‌های کوچک و متوسط در دنیا
لازم است برای حمایت از بنگاه‌های کوچک و متوسط، سازوکار مشخص و منسجمی در ساختار اقتصادی کشورها وجود داشته باشد. برخی از راهکارهای بهبود وضعیت بنگاه‌های کوچک و متوسط به شرح زیر است:
- تدوین چارچوب نهادی کارآمد برای حمایت از بنگاه‌های کوچک و متوسط
- تدوین بسته‌های حمایتی
- ایجاد نهادهای تخصصی ارائه دهنده خدمات به بنگاه‌های کوچک و متوسط
- ایجاد نهاد ضمانت اعتبار
تعریف بنگاه‌های کوچک و متوسط (SME) در ایران
در ایران، نهادهای مختلف با توجه به تعداد کارکنان و کارمندان بنگاه‌ها، تعاریف متفاوتی از بنگاه‌های کوچک و متوسط ارائه کرده‌اند که عبارت‌اند از:
اداره آمار بانک مرکزی و مرکز آمار ایران: در این تعریف، بنگاه‌های با کمتر از 10 نفر پرسنل، خرد، بنگاه‌های با 10 تا 49 پرسنل، کوچک، بنگاه‌های با 50 تا 99 پرسنل، متوسط و بنگاه‌های با بیش از 100 پرسنل، بزرگ، نامیده می‌شوند.
وزارت صنعت، معدن و تجارت: طبق تعریف این نهاد، بنگاه‌های با کمتر از 50 نفر پرسنل، بنگاه‌های کوچک و متوسط نامیده می‌شوند.
سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی: طبق تعریف این سازمان، بنگاه‌های با تعداد کارکنان بین 5 تا 50 نفر، بنگاه‌های کوچک و متوسط نامیده می‌شوند.
بازار SME در ایران
شرکت فرابورس ایران با هدف کمک به تامین مالی و برخورداری آن‌ها از مزایای مالی، بازار شرکت‌های کوچک و متوسط را راه‌اندازی کرده است. مطابق با دستورالعمل پذیرش اوراق بهادار در فرابورس ایران، از جمله مهم‌ترین ویژگی‌های مورد نیاز برای حضور شرکت‌ها در بازار SME می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- شرکت سهامی عام باشد.
- سرمایه شرکت حداقل 1 میلیارد ریال و حداکثر ۵00 میلیارد ریال باشد.
- شركت داراي طرح توجيهي تاييد شده توسط هيئت مديره، مبني بر وجود چشم‌انداز روشني از سودآوري فعاليت‌هاي خود باشد.
نحوه معاملات در بازار SME فرابورس ایران
یکی از تفاوت‌های بازار SME با سایر بازارها، محدودیت در خرید و فروش سهام این شرکت‌هاست. از آنجا که هدف از تشکیل این بازار تحقق اهداف استراتژیک بوده است و نه جذب سرمایه گذاران خرد، تنها سرمایه‌گذاران نهادی و برخی از سرمایه‌گذاران حقیقی واجد شرایط مجاز به خرید هستند.
به عبارت دیگر، در این بازار، تنها اشخاص حقوقی و سرمایه‌گذران نهادی (از جمله بانک‌ها، بیمه‌ها، هلدینگ‌ها، شرکت‌های سرمایه‌گذاری، صندوق‌های بازنشستگی، شرکت‌های تامین سرمایه، صندوق های سرمایه گذاری جسورانه، سازمان‌ها و نهادهای دولتی و عمومی) و سرمایه‌گذارن حقیقی واجد شرایط، مجاز به خرید سهام شرکت‌ها هستند.
تابلوی بازارSME فرابورس ایران
بازار SME به دو تابلوی رشد و دانش‌بنیان تقسیم شده است. جزئیات شرکت‌های پذیرفته شده در بازار SME فرابورس ایران نیز به شرح زیر است:
همچنین بر اساس داده‌های مورخ 27 آبان 99، ارزش بازار SME تنها معادل 0.17 درصد از ارزش کل بازارهای فرابورس بوده است.
